Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας.

Χειραφετημένη μπορούμε να ονομάσουμε μια γυναίκα που έχει κατακτήσει το δικαίωμα  να ενεργεί κατά βούληση, που έχει ελευθερωθεί από στερεότυπα πατριαρχικών συμπεριφορών και που έχει πλήρη δικαιώματα στη ζωή της. 

Το θέμα χειραφέτηση συνδέεται άμεσα και με τη βία κατά των γυναικών. Για παράδειγμα εάν μια γυναίκα εργάζεται και έχει οικονομική ανεξαρτησία, τότε μειώνονται αρκετά οι πιθανότητες να υπομένει κάθε είδους κακοποίηση, όπως εκβιασμούς πως χωρίς αυτόν δεν θα έχει τροφή η ίδια, το παιδί ή οι ηλικιωμένοι γονείς της, ότι θα πάθουν κακό οι γονείς της, ότι θα φορτωθεί με χρέη, ότι η τράπεζα θα της πάρει το σπίτι, ότι θα ριχθεί λάσπη στην αξιοπιστία της και ότι θα βρει εμπόδια στην ανεύρεση εργασίας. Υπάρχουν βεβαίως και πολλές γυναίκες που ενώ είναι χειραφετημένες, κατέχουν θέσεις ευθύνης και οικονομική ανεξαρτησία, ταυτόχρονα είναι βαθιά κακοποιημένες, επειδή ο θύτης κατάφερε να τους παίρνει όλο το εισόδημα και να τους εγκλωβίσει μέσα στον κύκλο της συντροφικής και συζυγικής βίας. 

Η λεκτική και ψυχολογική βία έχει σαν στόχο την ανθρώπινη αξία, την οποία ο κακοποιητής στοχεύει για να μηδενίσει. Με την έκφραση Είσαι ένα τίποτα και την αντίστοιχη συμπεριφορά, ο άντρας στοχεύει στον πυρήνα της ψυχολογίας της γυναίκας, ώστε χωρίς πίστη στον εαυτό της, να καταντήσει το υποχείριο του. 

Η απάντηση στο ''Είσαι ένα τίποτα και να φύγεις γιατί αξίζεις 500 ευρώ'' είναι το τραγούδι Εγώ με την αξία μου του Παμμέγιστου Στελάρα, που ακούγαμε με τον συγχωρεμένο τον πατέρα μου και μαζί σχολιάζαμε τις ανθρώπινες συμπεριφορές και τη ζωή. Διότι στην παιδική ηλικία δημιουργούνται οι χαρακτήρες και αυτό δεν αλλάζει. Όλες οι επιστημονικές μελέτες καταλήγουν ότι μέχρι την ηλικία των 5-6 ετών ένα παιδάκι έχει δημιουργήσει τα βασικά στοιχεία του χαρακτήρα του, ο οποίος είναι άμεσα επηρεασμένος από τους γονείς και το οικογενειακό περιβάλλον. Κατόπιν ο χαρακτήρας αυτός αποκτάει εμπειρίες από το σχολείο και την κοινωνικοποίηση, τις οποίες βιώνει και διεκπεραιώνει ανάλογα τη βασική του δομή. Με αυτή τη γνώση οι γονείς θα πρέπει να μεριμνούν για την εκπαίδευση των παιδιών τους, όσο είναι ακόμα μικρά. Και εκπαίδευση πρωτίστως σημαίνει τα παραδείγματα που βλέπουν, ακούν και αισθάνονται τα παιδιά μέσα στην οικογένεια.  

Τι αποτέλεσμα θα έχει σε ένα παιδάκι, εαν βλέπει και νιώθει κακοποίηση ανάμεσα στους γονείς και στο περιβάλλον του; Το παιδί στην ενήλικη ζωή θα έχει αυξημένες πιθανότητες να θεωρεί οικείες τις κακοποιητικές συμπεριφορές και να μην αντιδρά ή να αντιδρά λιγότερο ή να ασκεί και αυτό κακοποίηση στον σύντροφό. Το ίδιο ισχύει και για άλλα χαρακτηριστικά όπως η αυτονομία, ο αυτοσεβασμός, η εργατικότητα, η αγάπη και ο σεβασμός προς το άλλο φύλο, η ευγένεια, η ανιδιοτέλεια, το αίσθημα του εγώ και του εμείς, η άρνηση της βίας κάθε είδους, η φιλομάθεια και η μόρφωση, και άλλες σημαντικές προσλαμβάνουσες, που το παιδί θα τις κουβαλάει στο χαρακτήρα του μέχρι τα βαθιά του γεράματα. 

Το φιλότιμο είναι ένα δυσεύρετο συναίσθημα και ο πυρήνας υγιών συμπεριφορών, που επίσης διδάσκεται στην παιδική ηλικία.  Η χειραφέτηση περιλαμβάνει και φιλότιμο, λέξη άγνωστη για πολλούς δήθεν χειραφετημένους άντρες. Όσα λεφτά και να κερδίζει ένας άντρας, όσα αξιώματα και να έχει, εάν δεν έχει φιλότιμο είναι λίγος και λίγος θα παραμείνει. Βεβαίως για να μην είμαι άδικη υπάρχουν και καλά παιδιά στην κοινωνία μέσα που έχουνε φιλότιμο, όπως λέει και ο φίλος μου ο Στελάρας, και το αναγνωρίζουμε εμπράκτως σε όσους κυρίους το αξίζουν. 

Το φιλότιμο και ο σταθερός λόγος-ασφαλιστήριο συμβόλαιο!, ανεξαρτήτως φύλου είναι ένα χαρακτηριστικό της χειραφέτησης, επειδή περιλαμβάνει αίσθημα ευθύνης και αναγνώρισης. Διότι κατά την προσωπική μου άποψη χειραφέτηση δεν σημαίνει ασυδοσία της ατομικής ελευθερίας αλλά συνετή και αξιόπιστη διαχείριση των δικαιωμάτων και του εαυτού σου. Αυτό ακριβώς είναι και ο πυρήνας της χριστιανικής διδασκαλίας. Η ατομική ελευθερία και η συνετή διαχείριση του εαυτού μας. Χιλιετίες πριν τη σύνταξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μας τα είπε Άλλος! 

Η ανιδιοτελής βοήθεια προς το συνάνθρωπο διδάσκεται στην παιδική ηλικία. Στην ενήλικη ζωή μπορεί μια γυναίκα να λάβει ή να δώσει βοήθεια για πολλά ουσιώδη ή λιγότερο ουσιώδη ζητήματα. Ωστόσο όμως θα πρέπει πάντοτε να φροντίζει να κρατάει υψηλά το επίπεδο συνδιαλλαγής, ανταποκρινόμενη στην εκάστοτε περίσταση και βάζοντας ξεκάθαρα τα όρια της. Σε αντίθετη περίπτωση κινδυνεύει να καταντήσει έρμαιο ορέξεων.Και παρατηρώ στην κοινωνία που ζω και εργάζομαι, ότι πολύ έντεχνα μια γυναίκα μπορεί να γίνει έρμαιο ορέξεων, ορέξεων φύσιν και παραφύσιν, ορέξεων με το ένα πόδι στο λάκκο, ορέξεων πατριαρχίας, ορέξεων συναφών της αηδίας και παράλληλα να εισπράττει εμπόδια και υποτίμηση, διότι πρέπει να πληρώνει τα εκδικητικά διόδια του ΟΧΙ, της βίας και της χειραφέτησης. Και αυτή η κακοποίηση συμβαίνει ακόμα και μεταξύ συζύγων ή συντρόφων.

Παρατηρώντας τα διάφορα τεκταινόμενα αναρωτιέμαι εάν οι ορεξάτοι θυμούνται ότι υπάρχουν και χειραφετημένες που μπορεί να αναποδογυρίσει το μάτι τους και να καταγγείλουν ανάρμοστη συμπεριφορά. Διότι οι ανάρμοστες και μη ανάρμοστες συμπεριφορές διδάσκονται στην παιδική ηλικία, όπως και το όριο ανοχής αυτών και ο τρόπος αντίδρασης κατά της βίας. Αρκεί να θυμηθούμε την πρόσφατη υπόθεση Φιλιππίδη, η οποία μας δίδαξε εκτός των άλλων, με πιο τρόπο μπορεί να καταστραφεί ένας άντρας σε θέση ευθύνης που κάνει κατάχρηση εξουσίας και πως μια γυναίκα που σέβεται τον εαυτό της δεν ξεχνάει ποτέ τα δάκρυα που έχυσε από ανάρμοστες και βίαιες συμπεριφορές. Και αυτή η κακοποίηση συμβαίνει ακόμα και μεταξύ συζύγων ή συντρόφων.

Βεβαίως υπάρχουν και κάποιες γιαλαντζί περιπτώσεις χειραφέτησης, (ευτυχώς λίγες), οι οποίες μας πλασάρονται για επιτυχημένες και πλούσιες, με ύφος χιλίων καρδιναλίων, (χωρίς στατιστική δεν γίνεται) επιφάνεια χωρίς ουσία, και πουλ-μουρ που έλεγε και μια παλιά μου φίλη στο υποκατάστημα της Interamerican που μεγάλωσα, η Αντιγόνη, επιστήμονας, θρησκευόμενη, μητέρα 5 παιδιών και εργαζόμενη σκληρά. Να είναι καλά όπου και να είναι. Το θέμα αυτό με το πλασάρισμα του πουλ-μουρ το έχει θίξει και η μεγάλη κυρία με Κ κεφαλαίο Μαρινέλλα και κάποια στιγμή θα γράψω. 

Οι γιαλαντζί περιπτώσεις προκειμένου να ικανοποιήσουν τις φιλοδοξίες τους για ανέλιξη δέχονται ή επιδιώκουν οι ίδιες να εμπλακούν σε ανάρμοστες συμπεριφορές. Πλανεύονται από την Ντόλτσε Βίτα, όπως λέει και ο φίλος μου ο Σπύρος! Με πλάγιους τρόπους τελικά ανεβαίνουν της κοινωνίας τα σκαλιά, και κατεβαίνουν τα σκαλιά του αυτοσεβασμού τους. Επίσης παρατηρώ και περιπτώσεις αγνού έρωτος και έτσι πετυχαίνει ο συνδυασμός έρωτας και ανέλιξη και ευχόμαστε καλά στέφανα, παρόλο που στέφανα παραγγέλλουμε και στις κηδείες..!

Ο έρωτας και η αληθινή αγάπη διδάσκονται στην παιδική ηλικία. Γιατί άλλο πράγμα η αγάπη και άλλο το εμπόριο. Η χειραφέτηση δεν περιλαμβάνει καλοζωία, τεμπελιά, χορηγούς ορέξεων πάσης φύσεως και ελευθεροποίηση των ηθικών άξιων που διδαχθήκαμε στην παιδική μας ηλικία. Εαν κάποιος βρεθεί να μας στεναχωρήσει, σύζυγος, σύντροφος, προϊστάμενος, φίλος, πεθερός, δάσκαλος, συνάδελφος, γείτονας, ανεξαρτήτως φύλου, έχουμε τη γυναικεία δύναμη να πούμε ΟΧΙ και να θέσουμε τα δικά μας όρια ανοχής. 

Χειραφέτηση σημαίνει αγώνες, διαφωνίες, πόνος, στερήσεις, εκπαίδευση, ιδρώτας, δάκρυα, όρια, αγωγή και πολλή εργασία. Χωρίς καθημερινή εργασία σε όλα τα επίπεδα της ζωής και χωρίς φροντίδα του εαυτού μας χειραφέτηση δεν υπάρχει..

© Αγγελική Γ.Πιτσόλη

Γυναίκα, Αριστούχος Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Επιστήμονας Επικοινωνίας, Ιδιωτικής Ασφάλισης και Πολιτισμού

13 Μαρτίου 2023