Τις πρώτες ημέρες έναρξης της ακαδημαϊκής χρονιάς στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου το 2015, ως φοιτητές λάβαμε ένα email από τον καθηγητή, ο οποίος θα μας δίδασκε την πρώτη θεματική ενότητα. 

Και ενώ περίμενα να διαβάσω οδηγίες και χρονοδιαγράμματα, όταν άνοιξα το email διάβασα ένα ποίημα.. Ο καθηγητής στην προσπάθεια του να εμψυχώσει τους φοιτητές και τις φοιτήτριες, έστειλε ένα ευγενές περιεχόμενο για να μας παρακινήσει θετικά, καθώς μας διακατείχε άγχος και ανασφάλεια για τη συνέχεια των πτυχιακών μας σπουδών. Το ποίημα ήταν Το πρώτο σκαλί του Κωνσταντίνου Καβάφη και το κράτησα ως ψυχολογικό στήριγμα καθ'όλη τη διάρκεια των σπουδών μου στην Κύπρο και μέχρι σήμερα που κοντεύω να τελειώσω και το μεταπτυχιακό μου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Μέσα στις ατέλειωτες ώρες σιωπής και μοναξιάς επτά ολόκληρων ετών, με υπέρβαρα σκληρά φορτία πόνου, κάθε φορά που έχανα την πίστη στον εαυτό μου, άνοιγα την Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας και διάβαζα το ποίημα..

Το πρώτο σκαλί

Εις τον Θεόκριτο παραπονιούνταν μια μέρα ο νέος ποιητής Ευμένης. «Τώρα δυο χρόνια πέρασαν που γράφω κι ένα ειδύλλιο έκαμα μονάχα. Το μόνον άρτιόν μου έργον είναι. Αλίμονον, είν’ υψηλή το βλέπω, πολύ υψηλή της Ποιήσεως η σκάλα. κι απ’ το σκαλί το πρώτο εδώ που είμαι ποτέ δεν θ’ ανεβώ ο δυστυχισμένος.»

Είπ’ ο Θεόκριτος· «Αυτά τα λόγια ανάρμοστα και βλασφημίες είναι. Κι αν είσαι στο σκαλί το πρώτο, πρέπει να ’σαι υπερήφανος κι ευτυχισμένος. Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι. τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα. Κι αυτό ακόμη το σκαλί το πρώτο πολύ από τον κοινό τον κόσμο απέχει. Εις το σκαλί για να πατήσεις τούτο πρέπει με το δικαίωμά σου να ’σαι πολίτης εις των ιδεών την πόλι. Και δύσκολο στην πόλι εκείνην είναι και σπάνιο να σε πολιτογραφήσουν. Στην αγορά της βρίσκεις Νομοθέτας που δεν γελά κανένας τυχοδιώκτης. Εδώ που έφθασες, λίγο δεν είναι. τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα.»

 Με αυτόν τον τρόπο κάθε φορά που πίστευα ότι δεν θα καταφέρω ποτέ να φτάσω στον τελικό μου προορισμό, στο σπίτι της καρδιάς μου, έβρισκα πνευματικούς τρόπους να κρατώ τη φλόγα της πίστης αναμμένη, όπως το φιτίλι από το καντήλι μου, που ανάβει νύχτα-ημέρα. Και κάθε φορά που η ψυχή μου έδινε κουράγιο στο μυαλό και στο κορμί, αναρωτιόμουν τι πολιτισμό να έχουν ορισμένοι, όταν στερεοτυπικά νομίζουν ότι η ποίηση είναι μόνο για τους ερωτευμένους και για τους ονειροπόλους. Η ποίηση είναι για όλους τους ανθρώπους και εγώ την πρωτογνώρισα ως παιδάκι ακόμα, όταν ο πνευματικός μου πατέρας, μου μάθαινε να συνθέτω ποιηματάκια με ομοιοκαταληξία.

Η ποίηση μπορεί να λειτουργήσει θετικά σε κάθε άνθρωπο που έχει ανάγκη να λυτρωθεί απο έναν πόνο, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, να βάλει εικόνες στην άδεια του ζωή, να αναπτερώσει το ηθικό του, να αναγεννηθεί απο τις στάχτες του, να ανακαλύψει νέους κόσμους ιδεών και πνεύματος και να καλλιεργήσει το γόνιμο χωράφι της ψυχής και του μυαλού του. Βεβαίως η καλλιέργεια αποδίδει καρπούς μόνο όταν υπάρχει το κατάλληλο χώμα.  Σε σκληρά και βάρβαρα υλικά σπορά δεν πιάνει. Με αυτόν τον τρόπο κάθε φορά που πατούσα σε ένα ακόμα σκαλί μαθήματος, κατακτούσα ακόμα ένα δικαίωμα να είμαι πολίτης στην πόλη των ιδεών, περπατώντας χιλιόμετρα μακριά από ό,τι με πονούσε. 

Τον ίδιο στίχο αναπαρήγαγα μέσα μου κάθε φορά που κάποιος βάρβαρος στεκόταν μπροστά μου με ασεβή τρόπο. Και έλεγα στον εαυτό μου:  Εις το σκαλί για να πατήσεις Αγγελικούλα τούτο πρέπει με το δικαίωμά σου να ’σαι πολίτης εις των ιδεών την πόλη..

Έτσι κάθε φορά που συναντούσα βάρβαρο, μέσα μου απήγγειλα Καβάφη και έξω μου έβριζα.. Γιατί κάποιος έχει το δικαίωμα να βρίσει, όταν έχει πατήσει το σκαλί της ζωής με τον προσωπικό του κόπο, με εργασία, με ιδρώτα, με ξενύχτια, με κλάμα, με ασθένειες και με έξοδα. Θέλει περιορισμούς και μάχες για να είσαι συνεπής και μαγκάκι, όπως έχω ξαναγράψει και τότε δικαιωματικά μπορείς και να βρίζεις, κυριολεκτικά και μεταφορικά.  Το ρεπερτόριο της εξύβρισης ήταν και είναι ποικίλο ανάλογα την περίπτωση βαρβάρου και τις προθέσεις της ασέβειας του.  Μπορεί να είναι μια απλή αρνητική απάντηση με χαμόγελο,  μπορεί να είναι και μια σύνθετη απάντηση λεξιλογίου οδηγού φορτηγού διεθνών μεταφορών, ή εαν το περιστατικό βαρβαρότητας είναι ακραίο, ακόμα και να γυρίσει το μάτι μου ανάποδα και να καταφύγω στη δικαιοσύνη. 

Βεβαίως ως νέος ποιητής Ευμένης αντιμετωπίζω και περιστατικά, στα οποία προσθέτω χαρά και χιούμορ, ώστε να δίνω άρωμα και χρώμα πολιτισμού στο ρεπερτόριο εξύβρισης. Είναι αυτή η συνθήκη που ενώ ο άλλος ακούει και καταλαβαίνει πως εσύ τον βρίζεις ευθέως, απολαμβάνει κάθε λέξη και ταυτόχρονα οριοθετείται μόνος του, πριν τον βρουν τα χειρότερα..

Είναι υψηλή πολύ υψηλή της εξυβρίσεως η σκάλα! Και για να την ανέβει κάποιος πρέπει να έχει καταθέσει εργασία σε κάθε σκαλοπάτι, ώστε όταν θα έρθει η ώρα, το βρίσιμο να μην έχει αντίλογο και αυτός που το αξίζει να το ευχαριστιέται και να ζητάει και άλλο! 

Εαν όμως το δικαίωμα να βρίζεις σου έχει χαριστεί και δεν έχεις εργαστεί για να το αποκτήσεις, και μεγαλοπιάστηκες νομίζοντας ότι είσαι κάποιος/α, τότε δεν έχεις κατακτήσει το δικαίωμα να είσαι πολίτης εις των ιδεών την πόλη και τότε δεν έχεις το δικαίωμα να βρίζεις τον κάθε βάρβαρο που θα σου μιλήσει με ασέβεια. Γιατί απλά δεν είσαι ελεύθερος πολίτης ιδεών, αλλά ένας δούλος που τον σέρνει ο ένας και ο άλλος σύμφωνα με τις ορέξεις του.  Και αυτό συμβαίνει σε όλα τα επίπεδα της ζωής, συγγενικά, φιλικά, συζυγικά, ερωτικά, εργασιακά, εθελοντικά ακόμα και στις πωλήσεις. 

Σε διαπροσωπικό επίπεδο, όπως έχω ξαναγράψει στη στήλη μου WomanPower μια ευγενική φιλοφρόνηση όλες οι γυναίκες την έχουμε ανάγκη. Όταν μια γυναίκα επιθυμεί να ανταποκριθεί στο αρσενικό, τότε αφήνει ξεκάθαρα σημάδια ή δηλώνει ξεκάθαρα τη συναίνεση της. Και όταν μια γυναίκα δεν επιθυμεί να ανταποκριθεί δίνει ξεκάθαρα σημάδια άρνησης και η συζήτηση λαμβάνει τέλος. Από αυτό το σημείο και έπειτα, αρχίζει η παρενόχληση και η διαβάθμιση της αγένειας, η οποία για να αντιμετωπιστεί χρειάζεται ανάλογης διαβάθμισης βρίσιμο και μέτρα. 

Πάντως δεν είναι καθόλου τυχαίο, που ορισμένοι κύριοι, με Κ κεφαλαίο,  ακόμα και εν αγνοία τους και απο μακριά, απολαμβάνουν το θαυμασμό του γυναικείου πληθυσμού, ενώ μερικοί όχι. Αυτό συμβαίνει διότι οι πρώτοι έχουν πολιτισμένους τρόπους συμπεριφοράς προς τις γυναίκες και διατηρούν υψηλά το επίπεδο επικοινωνίας. Είναι υψηλή πολύ υψηλή της επικοινωνίας η σκάλα! 

Όσα περισσότερα σκαλιά κατακτάει μια γυναίκα με την εργασία και την αξία της,  τόσα περισσότερα δικαιώματα αποκτάει στην υψηλή σκάλα της εξύβρισης των βαρβάρων.. Και αυτό το δικαίωμα δεν μπορεί κανένας να της το αφαιρέσει. Ακόμα και ο Θεός όταν βλέπει συνεχιζόμενη αδικία, μαζεύει οργή και στέλνει προβλήματα στον άδικο και ευλογία στον αδικημένο. Με μια και μοναδική απόφαση του Θεού ο άνθρωπος ζει ή πεθαίνει, αρρωσταίνει ή γίνεται υγιής,  νικάει εμπόδια ή νικιέται, γίνεται πλούσιος ή φτωχός, πνίγεται ή γλυτώνει απο τα κύματα και ευλογείται να ανοίξει, κυριολεκτικά ή μεταφορικά, ακόμα και την πιο επιβλητική πόρτα, ώστε να εισέλθει στον τελικό προορισμό της ζωής του.. 

Ό,τι έχει ευλογία  Θεού στέκει και ό,τι δεν έχει ευλογία γκρεμίζεται. Με απόφαση Θεού γίνονται όλα στη ζωή και όποιος λέει αλήθεια έχει το Θεό βοήθεια.. 

Επίσης έχω και μια τελευταία ελπίδα ότι υπάρχουν ακόμα ορισμένοι Νομοθέτες στην πόλη των ιδεών, οι οποίοι δε γελιούνται όπως λέει και το ποίημα, αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει γύρω τους και πολιτογραφούν τον καθένα και την καθεμία αναλόγως αληθείας, αξίας και εργασίας. 

Και εαν είμαστε ακόμα στο σκαλί το πρώτο, λίγο δεν είναι..

το άρθρο συνεχίζεται.

© Αγγελική Γ.Πιτσόλη

Γυναίκα, Αριστούχος Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Επιστήμονας Επικοινωνίας, Ιδιωτικής Ασφάλισης και Πολιτισμού

24 Μαρτίου 2022