Το παρόν άρθρο είναι αφιερωμένο στον πατέρα μου Γιώργο. 

Ο Ηρακλής ήταν ο μεγαλύτερος αρχαίος μυθικός Έλληνας ήρωας. Ήταν γιος του Δία και της Αλκμήνης και γεννήθηκε στη Θήβα. Πριν γεννηθεί, ο Δίας ανήγγειλε στους Θεούς ότι θα γεννηθεί από την Αλκμήνη απόγονος του Περσέα, που θα βασιλεύσει στον Θρόνο των Περσιδών. Όταν γεννήθηκε το βρέφος η Ήρα απο ζήλια, έστειλε στην κούνια του δύο φίδια, αλλά ο Ηρακλής τα στραγγάλισε. Ο Αμφιτρύωνας ήταν ο θετός πατέρας του Ηρακλή, ο οποίος ανέλαβε να τον αναθρέψει και να τον διδάξει την τέχνη του ηνιόχου. Ο Ξενοφώντας διηγείται πως ο Ηρακλής καθισμένος σε κάποιο σταυροδρόμι, είδε να περνούν από μπροστά του δύο πανέμορφες κοπέλες. Η μια του έδειξε έναν εύκολο δρόμο, που αν τον ακολουθούσε, θα χαιρόταν τη ζωή, αλλά θα έπραττε κακές πράξεις που θα τον καταδίκαζαν στην κρίση των ανθρώπων. Αυτή η κοπέλα ήταν η Κακία. Η άλλη κοπέλα, του έδειξε ένα δρόμο γεμάτο κοφτερές πέτρες και αγκάθια, που θα τον βάδιζε δύσκολα, αλλά θα κέρδιζε την αναγνώριση από τους συνανθρώπους του. Αυτή η κοπέλα ήταν η Αρετή. Ο Ηρακλής ακολούθησε την Αρετή, προτιμώντας το δύσκολο δρόμο του καλού. 

Ως έφηβος προκάλεσε τον πόλεμο μεταξύ της Θήβας και του βασίλειου του Ορχομενού. Για τη νίκη του εναντίον του Ορχομενού, πήρε για γυναίκα του την κόρη του βασιλιά της Θήβας τη Μεγάρα, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά. Η Ήρα όμως επειδή ήταν νόθο παιδί του Δία, του προκάλεσε τρέλα, με αποτέλεσμα να σκοτώσει την οικογένειά του. Όταν ο Ηρακλής συνειδητοποίησε την πράξη του, αποφάσισε να πάει στο Μαντείο των Δελφών να πάρει χρησμό, με ποιον τρόπο θα μπορούσε να εξαγνισθεί. Ο χρησμός έλεγε ότι έπρεπε να υπηρετήσει για δώδεκα χρόνια τον Ευρυσθέα, βασιλιά των Μυκηνών και να πραγματοποιήσει τους άθλους που θα του πρόσταζε εκείνος.

Με αυτό το βάρος στις πλάτες του ο Ηρακλής σκότωσε το Λιοντάρι της Νεμέας, τη Λερναία Ύδρα, τον Ερυμάνθιο Κάπρο, τις Στυμφαλίδες Όρνιθες, έπιασε το ελάφι της Κερύνειας, καθάρισε τους Στάβλους του Αυγεία, έπιασε τον άγριο Ταύρο της Κρήτης, έκλεψε τα άλογα του Διομήδη, άρπαξε τα μήλα των Εσπερίδων, πήρε τη ζώνη του Ιππολύτη, έφερε τον Κέρβερο απο τον Άδη και τα βόδια του Γυρυόνη στον Ευρυσθέα. Επιπλέον ο Ηρακλής έκανε πολλά ακόμη μυθικά κατορθώματα όπως την απελευθέρωση του Προμηθέα από τον Καύκασο και της Άλκηστης από τον Άδη. 

Ο θάνατος του Ηρακλή ήταν επίπονος. Σύμφωνα με το μύθο όταν ο Κένταυρος Νέσσος πέθαινε απο τα δηλητηριασμένα βέλη του Ηρακλή, είπε στη Δηιάνειρα, συζύγου του ήρωα, ότι ο Ηρακλής δεν την αγαπάει πια, και πως για να ξανακερδίσει την αγάπη του θα πρέπει να του δώσει να φορέσει ένα χιτώνα, βουτηγμένο μέσα στο αίμα του κενταύρου. Η γυναίκα έδωσε στον Ηρακλή το χιτώνα χωρίς να γνωρίζει ότι είναι δηλητηριασμένος. Τότε ο Ηρακλής δηλητηριάστηκε και επειδή υπέφερε από φρικτούς πόνους, μάζεψε ξύλα και παρακαλούσε κάποιον να τον κάψει. Ο Φιλοκτήτης που τον λυπήθηκε, άναψε φωτιά πάνω στην κορυφή Οίτη και ο ήρωας κάηκε ζωντανός. Κατόπιν του θανάτου του ο Ηρακλής κατοίκησε στον Όλυμπο, έγινε ο θεός της δύναμης και αρχηγός των ηρώων και παντρεύτηκε με τη θεά της νιότης την Ήβη.

Η Οίτη είναι ένα βουνό της Στερεάς Ελλάδας και καταλαμβάνει τμήμα των νομών Φθιώτιδας και Φωκίδας. Συνδέεται με τη Γκιώνα, τα Βαρδούσια, το Καλλίδρομο και την κοιλάδα του Σπερχειού. Απο το βουνό Οίτη πηγάζουν ο Μόρνος και ο Γοργοπόταμος. Η περιοχή της Οίτης χαρακτηρίζεται ως Εθνικός Δρυμός, από τους ομορφότερους της Ελλάδας και μέχρι σήμερα η ψηλότερη κορφή της ονομάζεται Πυρά. Είναι το σημείο όπου σύμφωνα με το μύθο κάηκε ζωντανός ο Ηρακλής. 

Ο Ηρακλής έχοντας ένα συγκεκριμένο στόχο, να εξαγνιστεί απο το φόνο της οικογένειάς του, αναγκάστηκε για δώδεκα ολόκληρα χρόνια να γίνει υπηρέτης του Ευρυσθέα και να εκτελεί τις εντολές του. Οι εντολές αυτές δεν αφορούσαν απλές καθημερινές εργασίες, χωρίς κόπο και βάσανα, αλλά εντολές που απαιτούσαν αυξημένη χρήση μυαλού και σωματικής δύναμης, μεθοδικότητα, επιμονή, πίστη, τόλμη και αδιάκοπη προσπάθεια νίκης. Γιαυτό το λόγο ονομάζονταν και άθλοι. Ο Ηρακλής μέσα απο την υπερπροσπάθεια να ευχαριστήσει τον Ευρυσθέα και τους Θεούς, κατάφερε το ακατόρθωτο για τους αρχαίους, δηλαδή να εισέρχεται και να εξέρχεται απο τον Άδη, μηδενίζοντας την απόσταση μεταξύ της ζωής και του θανάτου.

Η σύνδεση των δύο αυτών κόσμων, ή αλλιώς το άρρηκτο δέσιμο ζωής και θανάτου αποτελεί τη βάση της έκφρασης Ο Κόμβος του Ηρακλέους.

Σε ελεύθερη ερμηνεία πιθανόν αυτή η σύνδεση βρίσκει αντίκρυσμα στη λαϊκή έκφραση εδώ η κόλαση εδώ και ο παράδεισος. Είναι γεγονός πως κάθε άνθρωπος στη σύγχρονη εποχή βιώνει μια δική του προσωπική κόλαση και ένα δικό του προσωπικό παράδεισο. Αυτό μπορεί να συμβαίνει μέσα στην ψυχή του, χωρίς να γίνεται αντιληπτό από τους οικείους του.  Μπορεί όμως να συμβαίνει και μέσα στην καθημερινότητα με γεγονότα που καλείται να αντιμετωπίσει. Κάθε ημέρα κάποιο συναίσθημα μπορεί να πεθαίνει ή να ανασταίνεται μέσα στον ψυχικό του κόσμο, ή κάποιο γεγονός να τελειώνει και κάποιο άλλο να αρχίζει στην καθημερινότητά του.

Υπάρχουν ακόμα και οι καταστάσεις εκείνες που είναι πραγματικοί άθλοι, όπως για παράδειγμα να ζει κάποιος αντιμετωπίζοντας ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας δικό του ή της οικογένειάς του και να το αντιμετωπίζει χωρίς να κλαίγεται, με λεβεντιά, θάρρος και μεγαλοψυχία, όπως ο Ηρακλής. Υπάρχουν και καταστάσεις άνευ καμίας σημασίας όπως για παράδειγμα μια απλή οικονομική δυσκολία, μια απλή περαστική ασθένεια ή μια απλή αναποδιά, που κάποιος λιγόψυχος συνηθίζει να μεγαλοποιεί, να κλαίγεται αριστερά και δεξιά, να δείχνει πως χρειάζεται βοήθεια, για να ωθήσει τους ανθρώπους να του συμπαρασταθούν. Κοινώς πρόκειται για εκείνους τους χειριστικούς, που έχουν μάθει να ζουν μέσα σε εικονική πραγματικότητα και να εκμεταλλεύονται τους καλόψυχους και φιλότιμους ανθρώπους, που υπάρχουν γύρω τους. 

Ενίοτε είναι εκείνοι που πλασάρονται για πετυχημένοι (νάρκισσοι που αισθάνονται πετυχημένοι χωρίς να έχουν παράγει έργο στη ζωή τους), που ασκούν συστηματική υποτίμηση της αξίας του συνανθρώπου τους, φορτώνουν στους φιλότιμους ευθύνες για τις οποίες οι φιλότιμοι δεν ευθύνονται, διαστρεβλώνουν την αλήθεια και τα γεγονότα, δεν αναλαμβάνουν ποτέ την ευθύνη των πράξεών τους και δεν ζητούν ποτέ συγνώμη για τις κακίες και τις ίντριγκες που διαπράττουν, ή εαν ζητήσουν το κάνουν υποκριτικά.  Με τις τακτικές αυτές, οι χαρακτήρες νάρκισσοι επιδιώκουν να κάμψουν την αυτοπεποίθησή και την αυτοεκτίμησή των θυμάτων τους και να τους φυτέψουν ψυχολογία ηττημένου, για να μπορούν να τους εκμεταλλεύονται και να βγάζουν τα απωθημένα που κουβαλούν απο την παιδική τους ηλικία. Και μην νομίζουν μερικοί και μερικές ότι η ευγένεια και η καλοσύνη διαρκούν για πάντα, γιατί η ζωή συνδέεται με το θάνατο και ο θάνατος με τη ζωή. Ένας ευγενής μπορεί να πεθάνει με τη μεταφορική έννοια και να μετατραπεί σε αγενή, ένας διακριτικός σε αδιάκριτο, ένας φιλότιμος σε αφιλότιμο, ένας ηθικός σε ανήθικο, ένας εργατικός σε τεμπέλη, ένας τίμιος σε κλέφτη και τα ακριβώς αντίστροφα. Ένας χαρακτήρας πεθαίνει και ένας χαρακτήρας γεννιέται. Ωφέλιμη είναι η θετική βελτίωση ενός χαρακτήρα. Ωστόσο δεν επιλέγουν όλοι οι άνθρωποι το δρόμο της αρετής. Υπάρχουν και κάποιοι εγωιστές ανεξαρτήτως φύλου, που πιστεύουν ότι έχουν την ικανότητα του Ηρακλή να κατεβαίνει στον Άδη, και ότι και αυτοί θα κατεβαίνουν στον Άδη να κάνουν τη δουλειά τους, θα ανεβαίνουν αλώβητοι στον παράδεισο να απολαμβάνουν και θα συνεχίζουν το πονηρό τους έργο! Αυτοί θα πρέπει να θυμούνται ότι ο Ηρακλής διάλεξε το δρόμο της Αρετής και όχι της Κακίας και γιαυτό το λόγο βγήκε αλώβητος απο τις δοκιμασίες άθλους. 

Παρατηρώ συχνά συμπεριφορές τέτοιου είδους και αναρωτιέμαι για μερικούς και μερικές, εαν η μάνα τους γέννησε και άλλους έξυπνους ή εαν αυτή την τύχη εξυπνάδας είχαν μόνο αυτοί οι νάρκισσοι.. Θυμήθηκα ακόμα όταν επισκέφθηκα το μαγαζί μιας φίλης και επειδή δεν τη βρήκα μέσα περίμενα με υπομονή στην πόρτα σεβόμενη την παρέα της, μέχρι να με δει απο απέναντι που χαριεντίζονταν και να έρθει. Όταν εκείνη ήρθε επιτέλους μου είπε με ύφος έξυπνης ''Νόμιζα πως θα σου έκοβε και θα ερχόσουν απέναντι''. Δηλαδή αντί να αναγνωρίσει την ευγένειά μου να μην διαταράξω την παρέα της, είχε θράσος και δηλητηριασμένη γλωσσίτσα να προσβάλλει την νοημοσύνη μου! Και εγώ αντί να τη βρίσω πατόκορφα όπως της αξίζει, για να αντιληφθεί και τη δική μου νοημοσύνη, επέδειξα ανωτερότητα, όχι γιατί δεν διαθέτω αντίλογο αλλά γιατί οι γονείς μου με ανέθρεψαν με αρχές.. Για όσους δεν το γνωρίζουν η ευγένεια δεν είναι αδυναμία. Αλλά για να την ασκήσεις θα πρέπει να την έχεις διδαχθεί απο την οικογένεια και την θρησκεία σου και με την προϋπόθεση ότι πιστεύεις σε Θεό. Όμως το καταγραφικό μου αποθήκευσε, όπως αποθήκευσε πολλές ανάρμοστες συμπεριφορές, για τις οποίες αποφάσισα να γράφω στη στήλη μου WomanPower και να σχολιάζω, ως ενδιαφέροντα θέματα της ζωής, της επικαιρότητας και των απολίτιστων συμπεριφορών.

Ορισμένοι θα πρέπει να υπολογίζουν τις πράξεις τους με λογαριασμούς, λογισμούς και απολογισμούς πριν δουν μπροστά στα μάτια τους τον κόμβο του Ηρακλή και θυμηθούν τα βάσανα και τους άθλους που πέρασε κάποιος άδικα για χάρη τους. Ίσως ακόμη να βρεθούν στο σημείο να παρακαλούν κάποιον να τους κάψει ζωντανούς, για να σωθούν απο τους πόνους και τότε κανένας να μην βρίσκεται να τους λυτρώσει απο τα βάσανα. Επειδή δηλαδή ήθελε να ευχαριστηθεί ο Δίας την Αλκμήνη, ο Ηρακλής πέρασε μια ζωή παλεύοντας για τα ακατόρθωτα, ενώ όλοι οι άλλοι καλοπέρναγαν στον Όλυμπο με έρωτες και φαγοπότια; Ως πότε; 

Η πύλη για την Ελληνική Γλώσσα που μελετήσαμε στο πανεπιστήμιο www.greek-language.gr για τις σημαντικές λέξεις λογαριασμοί, λογισμοί και απολογισμοί δίνει τις εξής σημασίες: Λογαριασμοί: εκτέλεση αριθμητικών πράξεων και υπολογισμών, ιδίως για τακτοποίηση οικονομικών συναλλαγών και εκκρεμοτήτων, μέτρημα, καταγραφή και υπολογισμός των εσόδων, εξόδων και οφειλών προς κπ, σημείωμα ή έγγραφο που εμφανίζει με αριθμούς το ποσό ενός χρέους ή μιας οφειλής για είδος ή για πράγμα που καταναλώθηκε ή για παροχή υπηρεσιών, υποθέσεις, σχέσεις οικονομικής ή ηθικής φύσης, δοσοληψίες. Λογισμοί: πράξη που εκτελείται για να βρεθεί το αποτέλεσμα του συνδυασμού πολλών αριθμών, υπολογισμός, η σκέψη, το μυαλό. Απολογισμοί: αναλυτική παρουσίαση των ενεργειών που έχει κάνει κάποιος, ως απόδοση λογαριασμού και ευθυνών για το χρονικό διάστημα κατά το οποίο έχει διαχειριστεί, τελικό αποτέλεσμα. Και οι τρεις λέξεις έχουν κοινή συνισταμένη τους αριθμούς και τον τελικό λογαριασμό μιας κατάστασης.

Κοιτώντας τα σύννεφα της Στερεάς Ελλάδας και κάνοντας λογαριασμούς, λογισμούς και απολογισμούς αναρωτήθηκα πόσοι άνθρωποι αναλαμβάνουν την ευθύνη του λογαριασμού που οι ίδιοι δημιούργησαν και πόσοι φορτώνουν το λογαριασμό στην πλάτη του κάθε Ηρακλή φιλότιμου και ευγενή, που βρίσκεται στη ζωή τους. Αυτός ο λογαριασμός μπορεί να είναι ένα χρηματικό ποσό, ένας ηθικός λογαριασμός, μια σοβαρή ευθύνη ή και όλα μαζί. 

Τα γενέθλια συνήθως είναι ένας κόμβος απολογισμού των πεπραγμένων μιας χρονιάς ή του συνόλου των ετών της ζωής ενός ανθρώπου. Μπορεί να είναι η ζωή και ο θάνατος μιας συνθήκης, σχέσης, εργασίας, φιλίας, συγγένειας, κατοικίας, εκπαίδευσης, ευθύνης, υγείας, επιλογής, συμπεριφοράς και νοοτροπίας. Ο απολογισμός γενεθλίων μπορεί να είναι μεταφορικά ο κόμβος του Ηρακλέους, που θα τον φοράει για πάντα πάνω του, όπως φοράει ο Ηρακλής το τομάρι του λιονταριού της Νεμέας που σκότωσε, για να θυμάται τους άθλους που κατάφερε, προκειμένου να ζήσει παρέα με την αδικία, την υποκρισία και την κακία που εισέπραξε από ορισμένους ανθρώπους.

Ασφαλώς υπάρχουν και ορισμένοι καλοί άνθρωποι που αξίζουν το θαυμασμό, το σεβασμό, την ευγένεια και την αγάπη μας και αυτό αποτελεί την αισιόδοξη πλευρά της ιστορίας.. Τα γενέθλια ενός ανθρώπου μπορεί να είναι το τέλος και η αρχή μιας νέας ζωής. 

© Αγγελική Γ. Πιτσόλη

Γυναίκα, Αριστούχος Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Επιστήμονας Επικοινωνίας, Ιδιωτικής Ασφάλισης και Πολιτισμού

26 Νοεμβρίου 2022