Η γαλλική γλώσσα δημιουργεί ατμόσφαιρα..

Η Γαλλίδα ερμηνεύτρια Εντίτ Τζοβάνα Γκασιόν γεννήθηκε 19 Δεκεμβρίου 1915 στο Παρίσι και πέθανε 10 Οκτωβρίου 1963, σε ηλικία 48 ετών. Η σύντομη ζωή της, αποτελεί ένα case study για κάθε γυναίκα, που έχει βιώσει κακοποιητικές συμπεριφορές από παιδί. Η πορεία της ήταν γεμάτη απο εγκατάλειψη, πείνα, επαιτεία και αρρώστιες.  

Η Εντίτ γεννιέται σε άθλιες συνθήκες, από πατέρα ακροβάτη και μητέρα τραγουδίστρια. Η μητέρα της, την εγκαταλείπει στη δική της μητέρα, η οποία δεν τη φροντίζει και η υγεία της αρχίζει να εξασθενεί. Σε ηλικία περίπου 3 ετών, ο πατέρας της, την πηγαίνει στη δική του μητέρα στη Νορμανδία, η οποία ήταν ιδιοκτήτρια οίκου ανοχής. Το κοριτσάκι μεγαλώνει ανάμεσα στις εκδιδόμενες, που την έχουν σαν παιδί τους. Σε ηλικία 4 ετών αρρωσταίνει στον εγκέφαλο και μένει τυφλή για δυο χρόνια, όπου η όρασή της επανέρχεται μόνη της. Στα 7 της χρόνια ο αλκοολικός πατέρας της, την παίρνει μαζί του στις περιοδείες με το τσίρκο σε όλη τη Γαλλία. Στα 9 της χρόνια τραγουδάει μαζί του στους δρόμους. Στα 15 της χρόνια ζει μόνη στο Παρίσι, στα 17 της κάνει ένα παιδί που πεθαίνει αργότερα, και κάποια στιγμή την ανακαλύπτει στο δρόμο ο διευθυντής του καμπαρέ Ηλύσια Πεδία Λουίς Λεπλέ. Ο Λεπλέ μαγεύεται απο τη φωνή της, της δίνει το καλλιτεχνικό όνομα Πιαφ (σπουργίτι) και κυκλοφορεί τον πρώτο της δίσκο το 1935. Το όνομά της εμπλέκεται στη δολοφονία του Λεπλέ, ωστόσο αθωώνεται από με τη βοήθεια ενός νέου συντρόφου. Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου,  συμμετέχει ενεργά με συναυλίες για αιχμάλωτους πολέμου και βοηθάει πολλούς Γάλλους να δραπετεύσουν. Από εκεί και έπειτα ανοίγει η καριέρα της, αλλάζει αρκετούς ερωτικούς συντρόφους, και μέχρι το 1945, που γράφει μόνη της το La vie en rose. Στη Νέα Υόρκη σημειώνει μεγάλη επιτυχία και ερωτεύεται σφόδρα τον παγκόσμιο πρωταθλητή του μποξ Μερσέλ Σερντάν και μαζί ζουν τον απόλυτο έρωτα. Το 1949 το αεροπλάνο στο οποίο ο Σερντάν ταξιδεύει για να τη συναντήσει, συντρίβεται και η Πιαφ πέφτει σε κατάθλιψη και αλκοόλ. Αρχίζει τη μορφίνη και εθίζεται. Το 1952 παντρεύεται τον τραγουδιστή Ζακ Πιλ, κάνει τουρνέ στην Αμερική, ακολουθεί θεραπείες αποτοξίνωσης,  μέχρι που παραμένει έγκλειστη για δυο χρόνια. Το 1955 τραγουδάει στο θέατρο Ολύμπια. Το 1958 ζει μια ακόμα έντονη σχέση δίπλα στον νεότερο τραγουδιστή και συνθέτη Ζωρζ Μουστακί. Το 1959 καταρρέει επι σκηνής στο Ντρο της Γαλλίας. Ακολουθούν πολλαπλές χειρουργικές επεμβάσεις στο στομάχι. Η Πιαφ συνεχίζει τις περιοδείες έχοντας μαζί τη νοσοκόμα και τις ενέσεις μορφίνης. Το 1960 ανακαλύπτει το τραγούδι «Non, Je Ne Regrette Rien» (Όχι, δεν μετανιώνω για τίποτα) του Σαρλ Ντυμόν, και κάνει μεγάλη επιτυχία. Το 1961 ζει τον τελευταίο της έρωτα, με τον κατά 20 χρόνια νεότερό Θεοφάνη Λαμπουκά, που τον αποκαλεί Τεό Σαγαπώ και τον παντρεύεται το 1962. Πεθαίνει πάμπτωχη το 1963, έχοντας γράψει 80 τραγούδια και ηχογραφήσει συνολικά 200. Ο τάφος της βρίσκεται στο κοιμητήριο Περ Λασαίζ στο Παρίσι. 

Την ιστορία της ζωής της αφηγείται η ταινία La Vie En Rose / La Môme/ Ζωή σαν Τριαντάφυλλο, όπου είχα την ευλογία να παρακολουθήσω πρόσφατα. Η ταινία κυκλοφόρησε το 2007, σε σενάριο και σκηνοθεσία Ολιβιέ Νταχάν και παραγωγή Άλεν Γκόλντμαν. Πρόκειται για μια διεθνής συμπαραγωγή μεταξύ Γαλλίας, Τσεχίας και Ηνωμένου Βασιλείου, που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου το 2007. Με προϋπολογισμό 25 εκ. δολάρια απέφερε έσοδα 87,4 εκ. δολάρια παγκοσμίως και έγινε η γαλλική ταινία με τις υψηλότερες εισπράξεις της χρονιάς. Η πρωταγωνίστρια Μαριόν Κοτιγιάρ, το 2008 κατάφερε να αποσπάσει Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου, το οποίο δόθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία των Όσκαρ σε γαλλική ταινία. Επιπλέον κέρδισε Βραβείο BAFTA Α’ Γυναικείου ρόλου, Βραβείο Σεζάρ Καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας και Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ηθοποιού. Η ταινία στα βραβεία Σεζάρ διακρίθηκε στις κατηγορίες Φωτογραφίας, Ήχος, Κοστουμιών, Σκηνικών και Μιούζικαλ, στα βραβεία BAFTA στις κατηγορίες Μακιγιάζ, Μουσικής, Κουστουμιών, Ξενόγλωσσης Ταινίας, Σκηνικών και Ήχου και άλλες διακρίσεις. 

Το θρυλικό τραγούδι «Non, Je Ne Regrette Rien», αποτέλεσε το κύκνειο άσμα της ερμηνεύτριας. Σοβαρά άρρωστη και κλεισμένη μέσα στο σπίτι της, δέχθηκε τον Σάρλ Ντυμόν, να της παρουσιάσει το τραγούδι στο πιάνο. Μόλις άκουσε το τραγούδι η ψυχή της αναστήθηκε και ακολούθως το σώμα της. Ήταν οι στίχοι με τους οποίους συμφωνούσε απόλυτα και αποφασίζει να δώσει παραστάσεις στο θέατρο Ολυμπία. Ο δημοσιογράφος της New York Times, Alex Williams σε πρόσφατο άρθρο του, αναφέρει ότι ο Συνθέτης του θρυλικού τραγουδιού Charles Dumont πέθανε 18 Νοεμβρίου 2024 σε ηλικία 95 ετών. Πέραν απο τα σχεδόν 30 τραγούδια που είχε γράψει για την Πιαφ, είχε γράψει τραγούδια και για άλλους σημαντικούς καλλιτέχνες όπως η Μπάρμπαρα Στρέιζαντ, τηλεόραση και κινηματογράφο. Το πόσο καθοριστική υπήρξε η Πιαφ στη ζωή του συνθέτη, αναδύεται απο τη φράση Με γέννησε η μητέρα μου, αλλά η Édith Piaf με έφερε στον κόσμο, την οποία ο ίδιος ο Ντυμόν, ανέφερε σε συνέντευξή του το 2015 στο Agence France-Presse.

Οι στίχοι που συγκλόνισαν και παρακίνησαν την Πιάφ, να επιστρέψει στο Ολυμπία, στην ελληνική γλώσσα: 

Όχι τίποτα, Όχι, δεν μετανιώνω για τίποτα, Ούτε το καλό που μου έγινε, Ούτε κακό, Όλα αυτά δεν έχουν σημασία για μένα, Όχι τίποτα

Όχι, δεν μετανιώνω για τίποτα, Είναι πληρωμένο, παρασυρμένο, ξεχασμένο, Δεν με νοιάζει το παρελθόν, Με τις αναμνήσεις μου, Άναψα τη φωτιά 

Οι λύπες μου, οι χαρές μου, Δεν τα χρειάζομαι πια, Σάρωσε τους έρωτες, Με τους τρέμουλους τους, Σαρώθηκε για πάντα, Ξεκινάω από το μηδέν 

Όχι τίποτα, Όχι, δεν μετανιώνω για τίποτα, Ούτε το καλό που μου έγινε, Ούτε κακό, Όλα αυτά δεν έχουν σημασία για μένα, Όχι τίποτα,

Όχι, δεν μετανιώνω για τίποτα, Γιατί η ζωή μου, Γιατί οι χαρές μου, Σήμερα, Ξεκινά από εσάς

Παρακολουθώντας την ταινία La Vie En Rose / La Môme, παρά τη μικροκαμωμένη σιλουέτα της, αντιλαμβάνεται κανείς το τεράστιο μέγεθος αυτής της γυναίκας. Γίνεται ένα παιδί που μεγαλώνει στην επαιτεία και σε οίκο ανοχής, να έχει αμόλυντη την ψυχή του; Ασφαλώς όχι. Γίνεται ένα παιδί που στερείται την παρουσία της μητέρας και του πατέρα, να αναπτύσσει υγιή χαρακτήρα στην ενήλικη ζωή της; Ασφαλώς όχι. Πως κατάφερε και επιβίωσε στους δρόμους του Παρισιού, χωρίς προστάτη, στέγη και χρήματα; Γιατί ενώ ήταν σχεδόν πάντα τόσο σοβαρά άρρωστη, επέμενε να τραγουδάει, αψηφώντας τον κίνδυνο για την υγείας της; Γιατί; Ήταν η ματαιοδοξία και τα χρήματα; Ή μήπως μέσα της είχε καταγράψει τον αγχωτικό αγώνα της επιβίωσης; Κατά τη γνώμη μου ένα παιδί, που έζησε μέσα στη φτώχεια και τη στέρηση, αναγκασμένο να δουλεύει και να ζητιανεύει, στην ενήλικη ζωή του έχει πάντοτε σε εγρήγορση το ένστικτο της επιβίωσης, και ακόμα και όταν έχει χρήματα, αισθάνεται ανασφάλεια. Και ένα παιδί που έχει ζήσει μετέωρο της ανασφάλειας- σημαντικό δείγμα κακοποίησης- είναι αδύνατο να είναι ήρεμο ως ενήλικας. Ένα παιδί που έχει βιώσει την εγκατάλειψη, στην ενήλικη ζωή αναζητάει συνεχώς την αγάπη και τις αγκαλιές. Και πάντοτε μέσα του έχει συγκρούσεις και ακροβατεί μεταξύ κατάθλιψης και υποκατάστατων όπως λάθος ερωτικοί σύντροφοι, ουσίες και αλκοόλ. Οι ερωτικοί σύντροφοι είναι υποκατάστατα, που δεν γεμίζουν ποτέ το κενό της γονεϊκής αγάπης. Η μητέρα την εγκατέλειψε. Ο πατέρας την έσπρωχνε στην επαιτεία και την προέτρεπε να δράσει ''Κάνε κάτι''. Δηλαδή της φόρτωνε την ευθύνη να βρει χρήματα για το φαγητό και των δύο. Το παιδί βίωνε μια χρόνια, βαθιά κακοποίηση. Πόσο σκληρό για μια αθώα παιδική ψυχούλα, που θα έπρεπε να ζει σε ασφαλές περιβάλλον, να πηγαίνει σχολείο, να παίζει με παιχνίδια και φίλους και να αναπτύσσει ένα ισχυρό ηθικό κώδικα. Ο αλκοολικός πατέρας της, την εκμεταλλευόταν για τα χρήματα. Δηλαδή; Ένα παιδί καταγράφει ότι είναι ένα εμπορεύσιμο προϊόν, που τα χρήματα πρέπει να τα παραδίδει στον πατέρα του, για να εισπράττει στιγμιαία λίγη αποδοχή και αγάπη. Αυτό δεν είναι αγάπη, αυτό είναι οικονομική συναλλαγή. Και αυτή η εκμετάλλευση γινόταν και μέχρι που συνάντησε τον Λεπλέ και άρχιζε να χτίζει την καριέρα της. Τι καταγράφει ένα παιδί χωρισμένων γονιών , που μεγαλώνει μέσα σε ένα οίκο ανοχής; Ότι ο έρωτας είναι ένα εμπορεύσιμο προϊόν και η συνένωση των δυο φύλων περαστική, επιτακτική, βίαιη, χωρίς κανένα συναίσθημα ή ηθικό φραγμό. Το κόκκινο κραγιόν που δεν παρέλειπε ποτέ απο τα χείλη της, της το δίδαξε μια εκδιδόμενη στον οίκο ανοχής, και η παιδική ψυχή της το κατέγραφε ως παιχνίδι..

Η Πιάφ εξαιτίας των συνθηκών της ζωής της, γνώρισε από πολύ νωρίς το ταλέντο της φωνής της. Η φωνή της ήταν το μόνο της περιουσιακό στοιχείο. Με τη φωνή της έβρισκε τροφή σαν παιδί και απολάμβανε δόξες σαν ενήλικη. Με τη φωνή της καθήλωνε το πλήθος και συγκλόνιζε τους άντρες της ζωής της. Και όλα αυτά..γιατί για το μόνο που είχε εκπαιδευτεί άριστα, ήταν να επιβιώνει και να προχωράει. 

© Αγγελική Γ. Πιτσόλη 

Γυναίκα, Αριστούχος Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών  

Επιστήμονας Επικοινωνίας, Ιδιωτικής Ασφάλισης και Πολιτισμού

2 Ιανουαρίου 2025