Η Tίνα Τέρνερ ήταν αφροαμερικανή, γεννήθηκε 26 Νοεμβρίου 1939 στο Τενεσί των ΗΠΑ και έφυγε 24 Μαΐου 2023 στη Ζυρίχη της Ελβετίας. Το πραγματικό της όνομά ήταν Άννα Μέι Μπούλοκ ενώ το καλλιτεχνικό της, της δόθηκε απο τον πρώτο της σύζυγό Άικ Τέρνερ. Μεγάλωσε τα δύο παιδιά του Αίκ, που είχε απο προηγούμενη σχέση του και παράλληλα απέκτησε μαζί του ακόμη δυο.

Η ζωή της καλλιτέχνιδας ήταν πραγματικά μυθιστορηματική και ένα case study για όλες τις γυναίκες που υφίστανται συζυγική/συντροφική βία.

Σύμφωνα με το Ρεκόρ Γκίνες η Τίνα κατάφερε να πουλήσει τα περισσότερα εισιτήρια σε συναυλίες απο οποιονδήποτε άλλο καλλιτέχνη παγκοσμίως. Κατέκτησε αξιοσημείωτο νούμερο βραβείων Grammy και άλλων τιμητικών διακρίσεων, όπως ενδεικτικά, το 1972  έλαβε Grammy Award για το τραγούδι Proud Mary, το 1984 στο Billboard Music Awards USA τον τίτλο Female Vocalist of the Year, στα American Music Awards το 1985 & 1986 τον τίτλο Favorite Soul/R&B Female Artist & Favorite Pop/Rock Female Artist, το 1984 στο Billboard Music Awards USA το βραβείο Song of the Year για το What's Love Got to Do With it και το 1985 το βραβείο Grammy Award,  το 1986 στο Hollywood Walk of Fame απέκτησε το Recipient Rock & Roll Hall of Fame, το 1987 βραβείο στα Berolina Award for the biggest influence in music στη Γερμανία, το 1993 στα World Music Awards το βραβείο The Legend Award, το 1984 στο MTV Video Music Awards το βραβείο Best Female Video of the Year με το τραγούδι "What's Love Got to Do With It", το 2005 Γυναίκα της Χρονιάς στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 2018 έλαβε το Grammy Lifetime Achievement Award για τη συνολική της προσφορά και δεκάδες ακόμη βραβεία. Ξεχώρισε με τα τραγούδια Proud Mary, Better be good to me, One of the living, It's Only Love with Bryan Adams, Back where you started, Way of the world, We Don't Need Another Hero, Private Dancer, The Best, I Don't Wanna Lose You, Goldeneye, What's Love Got to Do With It. 

Η ταινία What's Love Got to Do with It , που είχα την ευλογία να παρακολουθήσω ανήμερα Πρωτοχρονιάς 2025, βασίστηκε στη βιογραφία της, που είχε γραφτεί το 1986 με τίτλο Εγώ, η Τίνα. Το 1993 η εταιρεία παραγωγής Touchstone Pictures, κυκλοφόρησε την ομώνυμη κινηματογραφική ταινία σε σκηνοθεσία, Μπράιαν Γκίμπσον, σενάριο Κέιτ Λάνιερ και πρωταγωνιστές την Άντζελα Μπάσετ και τον Λόρενς Φισμπέρν. Η ταινία γνώρισε τεράστια εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία, με εισπράξεις πάνω από 61 εκ. δολάρια, δυο υποψηφιότητες για Α’ Γυναικείο και Αντρικό ρόλο στην 66η τελετή των Όσκαρ, καθώς και Χρυσή Σφαίρα καλύτερης Γυναικείας ερμηνείας στην κατηγορία Κινηματογραφικό Μιούζικαλ.

Η ιστορία της ζωής της ξεκινάει με την πρώτη κακοποίηση που βίωσε. Η μητέρα της, εξαιτίας της κακοποίησης που δεχόταν απο το σύζυγό και πατέρα της Τίνα, την εγκαταλείπει στη γιαγιά της και φεύγει παίρνοντας μαζί της τη μεγαλύτερη αδελφή της Τίνα. 'Έπειτα απο χρόνια σε εφηβική ηλικία, η Τίνα πηγαίνει να ζήσει με τη μητέρα και την αδελφή της, όμως ήδη μέσα της έχει καταγράψει τη βία και ότι κανένας δεν την αγαπάει. Σε ηλικία 17 ετών, το 1956 γνώρισε τον Άικ Τέρνερ, έναν επιτυχημένο μουσικό με το συγκρότημα Kings of Rythm, ο οποίος μαγεύτηκε από τη φωνή της και της έκανε πρόταση να γίνει τραγουδίστρια στο συγκρότημά του. Αργότερα παντρεύτηκαν. Ο Άικ άρχισε να την κακοποιεί συστηματικά και βάναυσα. Ξεκίνησε με λεκτική κακοποίηση και κλιμάκωσε την επιθετικότητά, μέχρι τον βιασμό μέσα στο γάμο και την απειλή για την γυναικτονία της. Παντρεύτηκαν το 1962 στο Μεξικό, παρόλο που η κακοποίηση συνεχιζόταν. Η Τίνα πολλές φορές ανέβαινε στη σκηνή με μαυρισμένα μάτια και πλευρά, καθώς πίστευε ότι η θέα της κακοποίησης ήταν το πιο ταπεινωτικό γεγονός για αυτόν που τη δημιουργούσε. Παρόλο που η καλλιτέχνιδα δούλευε σκληρά και έκανε επιτυχίες, ήταν οικονομικά εξαρτημένη από αυτόν, ο οποίος είχε τον απόλυτο έλεγχο της ζωής της. Η Τίνα βρήκε καταφύγιο στον Βουδισμό και η πίστη την κράτησε ζωντανή απο όλη την κτηνωδία που βίωνε καθημερινά για 20 χρόνια. Είχε προηγηθεί απόπειρα αυτοκτονίας μέσα στην απελπισία της. Σε μια περιοδεία στο Λος Άντζελες τον Ιούλιο του 1976, έπειτα από ακόμη ένα επεισόδιο κακοποίησης, βρίσκει τη δύναμη, να αρχίσει να τρέχει αιμόφυρτη στους δρόμους για να σωθεί, χωρίς να υπολογίζει, ότι στην τσέπη είχε μόλις 36 σεντς. Μπήκε μέσα στο ξενοδοχείο Παλλάς και ζήτησε τη βοήθεια του μάνατζερ. Χαρακτηριστική είναι και η σχέση με τη μητέρας της, η οποία δεν την βοήθησε ποτέ, και όσες φορές η Τίνα προσπάθησε να ξεφύγει, την κατέδιδε στον Άικ. Τελικά το διαζύγιο εκδόθηκε το 1976, επειδή η ίδια αποφάσισε να παρατήσει όλα τα οικονομικά της δικαιώματα, από την κοινού επιχείρησή με τον Άικ. Το μόνο που κράτησε ήταν το καλλιτεχνικό της όνομα, για το οποίο είχε δουλέψει πολύ σκληρά. Η solo καριέρα της απογειώθηκε σχεδόν 9 χρόνια μετά, με νέο μάνατζερ, φρέσκες ιδέες και επιλογές τραγουδιών και υγιή επαγγελματικά περιβάλλοντα. Σε όλα αυτά τα χρόνια η υγεία της είχε εξασθενήσει απο τη βία, τις απαιτήσεις της καριέρας της και απο τα δύο τέκνα που είχε χάσει. Στα 73 της χρόνια το 2013 παντρεύτηκε τον επί 27 έτη καλύτερό της φίλο και σύντροφο Έρβιν Μπαχ και πήρε την ελβετική υπηκοότητα, για να αποφύγει τους αμερικανικούς φόρους. Ηταν και θα είναι η βασίλισσα του Rock’n Roll.

Ο δημοσιογράφος Wesley Morris της Νew York Times σε άρθρο του, τον Μάιο του 2023 αναφέρει ότι η ενέργεια της Τέρνερ, ήταν τόσο ιδιαίτερη που πέραν απο τις εκτενείς κλίμακες της φωνής της, ο ακροατής άκουγε το σώμα της. Η ενέργεια αυτή προερχόταν απο μια σκληρά κερδισμένη ελευθερία και τα τραγούδια της είναι μια υπόσχεση επιβίωσης στον εαυτό της. Ο δημοσιογράφος αναφέρει ότι στη βιογραφία της, είναι ξεκάθαρο πόσο αγαπούσε τον εαυτό της, πόσο της άρεσε η Τίνα και πως είχε την αίσθηση πως δεν ανήκει σε κανένα έθνος ή πολιτισμό, αλλά στην παγκόσμια κοινότητα. Η αναγέννησή απο τις στάχτες της, αποτέλεσε μια δήλωση της ενέργειάς της, ισότιμη με σοφία, τη σοφία που θα κυβερνούσε την εταιρεία παραγωγής της. 

Παρακολουθώντας βίντεο και διαβάζοντας για την Τίνα, είναι εύκολο κάποιος να αντιληφθεί πως λατρεύει τον εαυτό της. Κατά τη γνώμη μου, η αγάπη αυτή δεν προέρχεται απο εγωισμό αλλά απο το αίσθημα της αποδοχής και της φροντίδας. Αφού αισθανόταν πως κανένας δεν την αγαπούσε, είχε χρέος προς τον εαυτό της να τον αγαπάει και να τον φροντίζει η ίδια. Αυτό είναι ένα σημαντικό στήριγμα έναντι στη βία. Πέραν αυτού ήταν και γυναίκα. Η βία σου στερεί τη χαρά, τη σεξουαλικότητά σου και την απόλαυση. Όμως η Τίνα επιμένει να επιδεικνύει τη γυναικεία της φύση και την αστείρευτη σεξουαλικότητά της, πηγαίνοντας κόντρα σε αυτόν που την ήθελε αόρατη. Γιατί η βία καθιστά τον άνθρωπο αόρατο. Αυτή/ος που κακοποιείται θέλει να περνάει απαρατήρητη/ος, για να μην υποστεί την απρόβλεπτη λεκτική και σωματική επίθεση του κακοποιητή, που ασφαλώς περιλαμβάνει πρωτίστως απαξιωτική κριτική και κατόπιν ξυλοδαρμό, αναλόγως την περίπτωση. Παρατηρήστε συμπεριφορές. Υπάρχουν υπέροχοι άνθρωποι γύρω μας, που ενώ έχουν όλα τα προσόντα να λάμψουν, λένε δεν θέλω να φαίνομαι - γιατι;  Σημειώνω πως το φαινόμενο συμβαίνει και στα δύο φύλα,  και σε οικογενειακά περιβάλλοντα, όπως για παράδειγμα απο μια μάνα προς το γιο ή την κόρη της, απο έναν πατέρα προς τα παιδιά του, απο έναν αδελφό προς την αδελφή του, απο μια πεθερά προς τη νύφη και η βία δεν σταματάει ποτέ...Και παρόλο που η Τίνα χαρακτηρίζεται ως sex symbol, τον εαυτό της δεν τον μοιράζεται με κανέναν υποψήφιο εραστή, αφού επισήμως στο ενεργητικό της σαν γυναίκα, δεν έχουν καταγραφεί ερωτικοί σύντροφοι παρά μόνο δυο γάμοι. 

Παρακολουθώντας την ταινία, κατέγραψα όλα τα διαπιστωμένα στάδια της συντροφικής βίας και των χαρακτηριστικών του κακοποιητή, τα οποία έχω πολλάκις επισημάνει, ότι θα πρέπει να αναγνωρίζουμε από την αρχή μιας συντροφικής σχέσης. Η βία κάνει κύκλους και ξεκινάει με τη λεκτική υποτίμηση και τη θυματοποίηση του θύτη. Η γυναίκα είναι ''χαζή'' και οι πράξεις της πληγώνουν τον ''καημένο το θύτη'' που την ανέχεται, ενώ ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Η γυναίκα πιστεύει ότι αυτή φταίει. Προσοχή! Μην αμφιβάλλετε ποτέ για τον εαυτό σας. Αυτό είναι το πρώτο red flag. H γυναίκα έχει ήδη μπει στο πρώτο στάδιο του κύκλου της βίας, αναμένοντας τα χειρότερα, αφού η βία κλιμακώνεται σε ένταση. Και κάθε φορά μετά απο το βίαιο γεγονός ο συναισθηματικά εξαρτημένος θύτης, φέρνει και ένα δώρο, κάνοντας το θύμα να πιστέψει πως αγαπιέται και πως το επεισόδιο δεν θα ξανασυμβεί. Δύο ακόμα χαρακτηριστικά είναι η χρήση ουσιών και ο οικονομικός έλεγχος που ασκεί ο θύτης στο θύμα του. Χωρίς λεφτά στην τσέπη πως να ξεφύγει μια γυναίκα απο τη βία; Είναι αποφασισμένη για πείνα, εξευτελισμούς και κακουχίες; Η Τίνα ήταν αποφασισμένη. Και δεν έχασε ποτέ την πίστη στον εαυτό της. Έφυγε με 36 σεντς στην τσέπη και πίστη στο Θεό της, για την επόμενη ημέρα της ζωής της. Και τα κατάφερε. 

Σκληρή όσο χρειάζεται για να αντέξει την κακοποίηση, πειθαρχημένη για να καταστρώσει το προσωπικό της πλάνο απόδρασης και αναγέννησης, αυθεντική για να κατακτήσει τη δουλειά της και να ξεχωρίσει απο τη μάζα, και με πάτημα αλόγου για να καλπάσει προς την ελευθερία, να λικνίζει το εκρηκτικό γυναικείο της κορμί χωρίς να απολογείται και να δηλώνει διαχρονικά δύναμη ψυχής, εντός και εκτός σκηνής. 

Όχι μόνο sex symbol αλλά και σύμβολο αντοχής και επανάστασης κατά της ενδοοικογενειακής βίας. 

Καλή χρονιά με λιγότερη βία στη ζωή μας και περισσότερη φόρα προς την ελευθερία...

© Αγγελική Γ. Πιτσόλη 

Γυναίκα, Αριστούχος Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών  

Επιστήμονας Επικοινωνίας, Ιδιωτικής Ασφάλισης και Πολιτισμού

1 Ιανουαρίου 2025