Ένα πανέξυπνο λογοπαίγνιο άκουσα πρόσφατα στο γραφείο. Μιλώντας με τις συναδέλφους στο διάλειμμα για το νούμερο ένα hot θέμα, τις αντρικές συμπεριφορές, ακούστηκε η λέξη Αυτοπεπίθεση. Η συνάδελφος έλεγε πως η μητέρα της τη συμβούλεψε να έχει Αυτοπεποίθηση και Αυτοπεπίθεση!, για να διαχειριστεί παράλογες συμπεριφορές, και εγώ έβαλα σκοπό της ζωής μου να γνωρίσω τη μάνα της, καθώς συμπέρανα πως βρήκα το alter ego μου.

Βεβαίως συμφωνώ απόλυτα πως μια γυναίκα τελικά, για να επιβιώσει απο παράλογες και κακοποιητικές συμπεριφορές, πρέπει να έχει Αυτοπεποίθηση και που και πού να κάνει Επίθεση, ώστε να θέτει όρια σε όλες τις σχέσεις της ζωής. Ένα παράδειγμα αξιόποινο για επίθεση, είναι τα δήθεν αστειάκια για τα κιλά, την εμφάνισή και την ευφυΐα μιας γυναίκας ή του πως τα έχει καταφέρει να εξελιχθεί κοινωνικά, ακαδημαϊκά και επαγγελματικά. Μέγιστα στερεότυπα που πρέπει να καταργηθούν! Εάν μια γυναίκα έχει προσόντα και είναι εργατική, προοδεύει και αυτό είναι ανεξάρτητο από τα ωραία της τα μάτια.

Όπως έχω ξαναγράψει η υποτίμηση και η αμφισβήτηση των ηθικών αρχών μιας γυναίκας είναι τακτικές που ασκούνται δολίως, ώστε να καμφθεί η αυτοπεποίθηση της και να καταστεί υποχείριο, του θύτη που της ασκεί συστηματικά λεκτική και ψυχολογική κακοποίηση. Εάν η γυναίκα μάθει να ερμηνεύει έγκαιρα αυτή την κακοποιητική συμπεριφορά, τότε ασφαλώς κάνει επίθεση με αυτοπεποίθηση! Ο συνομιλητής θα καταλάβει ότι εδώ δεν περνάει χειραγώγηση και έχει να κάνει με προσωπικότητα. 

Η Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας, που μελετούσαμε στο πανεπιστήμιο, για τη λέξη αυτοπεποίθηση αναφέρει την εμπιστοσύνη κάποιου στον εαυτό του, στις δυνάμεις και στις ικανότητές του. Αυτή η εμπιστοσύνη χτίζεται και μαθαίνεται στην παιδική ηλικία, και οι άνθρωποι που στα παιδικά τους χρόνια δεν το διδάχθηκαν αυτό, τείνουν να είναι ανασφαλείς και να βασανίζουν τον εαυτό τους και τους γύρω τους, με ίντριγκες, σκοπιμότητες, κακεντρεχή κουτσομπολιά και σαμποτάροντας την επιτυχία. 

Για τη λέξη επίθεση, η Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας, εκτός των άλλων αναφέρει την εχθρική κίνηση εναντίον κάποιου, την ομαδική μετακίνηση στρατού με στόχο τη συντριβή ή την απώθηση του αντιπάλου και σε ομαδικά παιχνίδια, την προσπάθεια για την επίτευξη θετικού αποτελέσματος (τέρματος, πόντου κτλ.) με στόχο τη νίκη. Εξίσου οι έννοιες πόλεμος και παιχνίδι μαθαίνονται στην παιδική ηλικία. Εαν το παιδί ζει σε πόλεμο και φωνές, κατά την ενήλικη ζωή του θα τείνει να δημιουργεί και να εμπλέκεται σε πολέμους, επειδή μόνο σε αυτά τα περιβάλλοντα αισθάνεται οικεία. Η ειρήνη είναι ξένο συναίσθημα, ως εκ τούτου άβολο και το αποφεύγει. Θεωρεί όλες τις ανθρώπινες σχέσεις ένα πεδίο μάχης και μάχεται ατομικά για τη συντριβή του αντιπάλου. Εαν όμως το παιδί μάθει τη συνεργασία και την ομαδικότητα, τότε ως ενήλικας θα θεωρεί τις ανθρώπινες σχέσεις ομαδικά παιχνίδια, και θα μάχεται από κοινού με τον συμπαίκτη του, για την επίτευξη ενός θετικού αποτελέσματος και της νίκης. 

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, άφησα στην άκρη τα στατιστικά και τις μελέτες και επέλεξα να επισημάνω πως οι γυναίκες που έδειξαν αυτοπεποίθηση και επίθεση, πέτυχαν σημαντικές νίκες και αλλαγές σε πατριαρχικές δομές, αποδεικνύοντας για πόσα είναι ικανές. Όπως έχω ξαναγράψει η κατάκτηση της χειραφέτησης δεν είναι εύκολη υπόθεση. Και ο βαθμός δυσκολίας ανεβαίνει όταν θέλεις και χειραφέτηση και διατήρηση της γυναικείας σου αβρότητας. 

Είναι τόσο δύσκολο να διατηρήσεις αβρότητα και ψυχική ευγένεια, προσπαθώντας να ζήσεις και να εργαστείς.. Βάζεις κραγιόν, σε κοιτάνε με μισό μάτι, γιατί σου λέει οι γυναίκες σε θέσεις ευθύνης, έχουν μεγαλύτερα ποσοστά να πετύχουν, εαν δεν φορούν κραγιόν. Βάζεις σκουλαρίκια και φουλάρι, αναρωτιούνται γιατί στολίστηκες και μήπως ο στολισμός αφορά άντρα. Βάζεις πουκάμισο, γραβάτα και loafers σου λέει ομοφυλόφιλη είναι και εκδηλώνεται σιγά σιγά. Δε βάφεσαι, δε ντύνεσαι, σου λέει πονηρά, ποιος ξέρει τι έκανε το βράδυ και δεν μπορεί να πάρει τα πόδια της. Ντύνεσαι casual chic, σου λέει πως ήρθε έτσι η γύφτισσα, δεν μπορούσε να βάλει μια γόβα;  Δεν καταφέρνεις να κάνεις παιδιά, σε απαξιώνουν ως γυναίκα και άνθρωπο, νομίζουν πως δεν έχεις αγάπη μέσα σου, ενώ εσύ είσαι πάντοτε έτοιμη να ανταποδώσεις ένα γνήσιο και καθαρό χαμόγελο αγάπης. 

Σημαντικό ρόλο παίζουν τα κίνητρα και οι προθέσεις των ανθρώπων. Αρκετές φορές παρατηρώ και ερμηνεύω στις μάχες της καθημερινότητας, πόσα κρυφά κίνητρα έχουν ορισμένοι άνθρωποι, πόσο πολεμάνε για τη συντριβή αυτού που νομίζουν αντίπαλο, ενώ στην πραγματικότητα είναι συμμαχητής. Έτσι ο μικρόκοσμος του μυαλού τους, συνεχώς σαμποτάρει την επιτυχία. Πολλές φορές αντίκρισα κατάματα τέτοιες συμπεριφορές σε διάφορα περιβάλλοντα που συναναστράφηκα και αντί να μιλήσω στους ανωτέρους μου, προτίμησα να διατηρήσω ευγενή σιωπή, ελπίζοντας ότι οι ίντριγκες και τα ψέματα, μια μέρα θα γίνουν ορατά και από τους αετούς. 

Ξημερώνοντας Κυριακή των Αποκρεώ, μια που πλέον δεν συμμετέχουμε σε καρναβάλια, θυμήθηκα απο πότε άρχισα να διαπραγματεύομαι τα στερεότυπα και ανέτρεξα στους χορούς της εποχής μου. Οι φίλες μου πριγκίπισσες και νεράιδες, εγώ βλαχοπούλα, φαντάρος, καουμπόης ή μάγκας με τραγιάσκα. Τριάντα χρόνια μετά, ένας σπουδαίος και διορατικός δάσκαλος στο πανεπιστήμιο, είπε ''η Πιτσόλη είναι μάγκας'', και η γνώμη αυτή αποτέλεσε ένα βαρύ πτυχίο στο βιογραφικό μου, βαρύτερο και απο το πτυχίο που μου έδωσε. Καλή του ώρα και του ιδίου και των συνεργατών του.  

Επιστρέφοντας στο κομβικό σημείο της ψυχολογίας μου, τις απόκριες, μια φορά η κα Ελενίτσα με είχε ντύσει πριγκίπισσα αλλά και εγώ δυσφορούσα στο στερεότυπο καθωσπρέπει και το φουστάνι δυσφορούσε στις καμπύλες μου. Και τότε στα νεανικά μου χρόνια, κατάλαβα πως για να είμαι ευτυχισμένη οφείλω να είμαι ο εαυτός μου, γνήσια, καθαρά και χαμογελαστά.

Αυτο-πεποίθηση + Αυτοπ-επίθεση = Χειραφέτηση



© Αγγελική Γ. Πιτσόλη

Γυναίκα, Αριστούχος Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Επιστήμονας Επικοινωνίας, Ιδιωτικής Ασφάλισης και Πολιτισμού